کم کاری تیرویید

هیپو تیروئیدی (hypothyroidism ) یا کم کاری تیروئید در بین بیماری های غدد درون ریز شایعترین بیماری پس از دیابت می باشد. به زبان ساده این بیماری هنگامی ایجاد می شود که غده تیروئید نتواند به اندازه نیاز بدن هورمون تولید کند.

هورمون غده تیروئید تری یدو تیرونین (T3 ) و تیروکسین (T4) است.این هورمون ها وظیفه تنظیم مصرف انرژی ،تولید گرما و تسهیل رشد در بدن را بر عهده دارند ، بیماری در زنان سه برابر شایعتر از مردان است.

علائـــــم بالیــــــــنی:
ضعف و خستگی ،خواب آلودگی ،پوست خشک ،خشن و سرد،عدم تحمل به سرما، کاهش تعریق،برادی کادری یا(کند تپشی) زبان بزرگ،ادم،ورم صورت (میکسدم) ،فراموشکاری،یبوست،افزایش وزن،اختلالات قاعدگی،سقط های مکرر، تاخیر در رفلکس ها ،کم خونی و درد مفاصل و عضلات ،بیماری در بالغین سیر کندی دارد و تدریجی است.
اگر هیپوتیروئیدی در دوران نوزادی به سرعت تشخیص و درمان نشود ممکن است عقب ماندگی رشد جسمی یا آسیب ذهنی (کرتینیسم ) اتفاق بیفتد معروفترین علامت هیپوتیروئیدی در نوزادی ،بزرگی زبان،هیپوتونی (کم بودن فعالیت و تحرک) دیر بسته شدن فونتالها(ملاج سر) می باشد.

کم کاری مادرزادی تیروئید در نوزادان :
کم کاری مادر زادی تیروئید در نوزادان می تواند باعث ایجاد عقب ماندگی های ذهنی شود.در صورتی که این عقب ماندگی ایجاد شود ،دیگر قابل درمان نخواهد بود. امروز در بیشتر کشورهای پیشرفته ،برای تشخیص زودرس کم کاری مادرزادی تیروئید ،برنامه ی غربالگری در نوزادان اجرا می شود .این کار از طریق گرفتن چند قطره خو ن  از پاشنه ی پای نوزاد ،در فاصله زمانی روزهای سوم تا پنجم تولد انجام می شود.
در صورتیکه کم کاری مادرزادی تیروئید تشخیص داده نشود می تواند عوارض زیر را ایجاد کند:
1. عقب ماندگب ذهنی
2. کوتاهی قد
3. ناشنوایی
4. لالی
5.بعضی از بیماری های مغزی و عصبی

علت های ایجاد کننده بیماری:
1. هیپوتیروئیدی اولیه
2. برداشتن تیروئید با جراحی(مثلاً در گواتر شدید یا سرطان تیروئید)
3. کمبود ید،که در این مورد غده تیروئید بزرگ می شود.(گواتر)
4. استفاده از ید رادیو اکتیو یا داروهای ضد تیروئیدی برای درمان بیماری های تیروئید
5. مصرف داروهایی مانند لیتوم
6. دوز بالای ید و آمیو دارون
7. التهاب تیروئیدی تحت حاد
8. هیپوتیروئیدی خود ایمنی (تیروئیدیت هاشیموتو)
9. هیپوتیروئیدی ثانویه ،که ناشی از کم کاری غده هیپوفیز است.

تشخیـــص و درمــــان:
تشخیص قطعی با اندازه گیری سطح هورمون های تیروئید در خون می باشد.بیمار هیپوتیروئیدی یا TSH بالا و Free T4 پائین تشخیص داده می شود .برای تشخیص دقیق تر سطح TSH خون نیز اندازه گیری می شود .در هیپوتیروئیدی اولیه هیپوفیز در پاسخ به کاهش سطح هورمون ها تیروئید ،مقدار بالایی از TSH  را ترشح می کند.
درمان معمولاً مصرف مادام العمر قرص لووتیروکسین سدیم  است که نتایج رضایت بخشی دارد. نیمه عمر لووتیروکسین 7 روز است و در بافت ها به T3 تبدیل می شود و سطح مناسبی از T3 که هورمون فعالتری می باشد ،ایجاد می کند. اما مبتلایان به این بیماری باید تمام عمر تحت نظر پزشک متخصص باشند .حمایت تغذیه ای این بیماران ،به ویژه از نظر مواد مغذی که برای ساخته شدن هورمون تیروئید لازم است ،همراه با درمان دارویی ،بسیار اهمیت دارد. نوشیدن روزانه 8 تا 12 لیوان آب یونیزه قلیایی می تواند یکی از راه های درمانی کم کاری تیروئید به شمار می رود.

رژیم غذایی در کم کاری تیروئید:
1. برخلاف مبتلایان به پرکاری تیروئید ،این بیماری باید از مصرف زیاد مواد غذایی گواتروژن پرهیز کنند و سبزیجات را به صورت پخته مصرف نمایند. مواد غذایی گواتروژن شامل: انواع کلم ،شلغم، روغن کلزا(کانولا) بادام زمینی ،ارزن و سویا است.
2. سویا می تواند مانع جذب کافی داروهای تیروئید شود.بنابراین باید در مصرف آن احتیاط گردد.
3. توجه داشته باشید  که از نمک در پایان پخت غذا استفاده کنید در غیر این صورت ید موجود در نمک هنگام برداشتن درب ظرف غذا ،همراه با بخار خارج  می شود. در این صورت شما میزان ید کمتری از آنچه که انتظار می رود دریافت خواهید کرد.
4. توجه کنید که زیاده روی در مصرف ید باعث کم کاری تیروئید خواهد شد.
5. تنظیم کالری دریافتی برای جلوگیری از افزایش وزن ضروری است. برای این منظور مشاوره با کارشناس تغذیه،همراه با استفاده از درمان دارویی توصیه می شود.
6. اطمینان نسبت به تامین مقادیر کافی ویتامین ها ی C.A .E  و ویتامین ها ی گروه B  بویژه B2 .B3.B6 که برای تولید هورمون تیروئید ضروری هستند. لازم است،؛لذا مصرف  منظم مواد غذایی زیر در برنامه غذایی روزانه توصیه می شود.

منابع مناسب ویتامین C: توت فرنگی ،آناناس، هندوانه،موز،سیب زمینی و هلو
منابع مناسب ویتامین A: جگر،تخم مرغ، ماهی های روغنی، سبزی های سبز رنگ ( به جز گیاهان خانواده کلم) سبزی ها ومیوه های زرد ونارنجی رنگ .هرچه این میوه ها وسبزی ها پر رنگ تر باشند غلظت ویتامین در آنها بیشتر است.
منابع مناسب ویتامین E: روغن های گیاهی ،مغز دانه ها (به جز بادام زمینی ) وغلات
منابع مناسب ویتامین B: غلات سبوس دار ،گوشت گاو،گوشت ماکیان، ماهی
استفاده از منابع مناسب غنی از روی نظیر: غذاهای دریایی،گوشت قرمز،گوشت ماکیان، غلات سبوس دار
استفاده از مکمل مولتی ویتامین ،املاح در کنار منابع غذایی بالا.
مصرف منظم منابع غنی از فیبر نظیر : سبزی ها، میوه هایی مانند: انجیر ،آلو، سیب، مرکبات، همچنین حبوبات و غلات سبوس دار ،برای برطرف شدن یبوست.
نوشیدن آب یونیزه قلیایی به مقدار کافی (حداقل 8 لیوان) بسیار ضروری است.
پرهیز از مصرف قندهای ساده مانند: قند و شکر ،شیرینی جات و……..
پرهیز از مصرف زیاد نوشیدنی های کافئین دار،میانه روی در مصرف فرآورده های شیری و گندم
استفاده از غنی از Fe: مانند جگر،گوشت قرمز و غلات غنی شده با آهن ،به ویژه در افرادیکه دارا ی کم خونی ناشی از فقر آهن نیز می باشند
استفاده ار منابع غنی B12  مانند: جگر گاو ،جگر مرغ،گوشت گاو ،ماهی قزل آلا بویژه در افرادی که دارای کم خونی ناشی از کمبود این ویتامین هستند.
عدم توجه به کم خونی با هر منشآیی که باشد،در تشدید ضعف و خستگی و بسیاری از علائم دیگر  موثر خواهد بود .استفاده از اسیدهای چرب ضروری به ویژه مکمل امگا 3 که منبع غنی آن ماهی ها ی روغنی آب های سرد هستندکه می تواند در تخفیف برخی علایم مفید باشد.کمبود اسیدهای چرب ضروری می تواند باعث بر هم خوردن تعادل در عملکرد غده تیروئید شود.