افرادي كه از نظر ژنتيكي داراي طبع سردي هستند و مدام از غذ اهاي سرد (غذ ا هايي با pH اسيدي ) به حد وفو ر ا ستفاده می کنند و همچنین علا قه زيا دي به خوردن ترشيجات و امثا ل آن را دارند ، بيشتر در معرض بيماري ( ام . اس ) قرار مي‌گيرند . عموماً در بيماران مبتلا به ( ام . اس ) pH خون گرايش به حالت اسيدي دارد . آب یونیزه قلیایی با قدرت جذب بالا و pH قلیایی، اسید لاکتیک موجود در عضلات که به انقباض آن ها می انجامد را خنثی نموده و همچنین با تسریع جریان خون باعث بهبود روند بیماری می شود .

 

بیماری MS

مقدمه :
مالیتپل اسکلروز (اسکلروز چندگانه) یا MS بیماری مغز و نخاع است. این عارضه یکی از ناتوان کننده تر ین بیماری‌های عصب شناختی در میان جوانان بوده و براساس آمارها حدود 50000 نفر در ایران مبتلا به MS هستند. این بیماری که بیشتر در افراد 20 تا 40 ساله تشخیص داده می شود، در زنان 2 برابر بیشتر از مردان شیوع دارد که در ایران این مقدار به 3 برابر نیز می رسد. هنگامیکه فردی مبتلا به MS تشخیص داده می شود تا پایان عمر بدان دچار می ماند. تاکنون هیچ روش درمانی برای MS کشف نشده است. اما با متدهای درمانی و مراقبت های پزشکی می توان بر علائم بیماری و عوارض آن فائق آمده و بیماری را تا حدی کنترل نمود. پژوهش های بیشتر در راستای کشف علت رخداد این بیماری و درمان آن همچنان ادامه دارد.
افرادي كه از نظر ژنتيكي داراي طبع سردي هستند و مدام از غذ اهاي سرد (غذ ا هايي با pH اسيدي ) به حد وفو ر ا ستفاده می کنند و همچنین علا قه زيا دي به خوردن ترشيجات و امثا ل آن را دارند ، بيشتر در معرض بيماري ( ام . اس ) قرار مي‌گيرند . عموماً در بيماران مبتلا به ( ام . اس ) pH خون گرايش به حالت اسيدي دارد . آب یونیزه قلیایی با قدرت جذب بالا و pH قلیایی، اسید لاکتیک موجود در عضلات که به انقباض آن ها می انجامد را خنثی نموده و همچنین با تسریع جریان خون باعث بهبود روند بیماری می شود .

 

آناتومی :

مغز مرکز فرماندهی بدن است. علاوه بر فکر کردن و احساس نمودن، این مرکز اطلاعات را دریافت نموده و دستورات را به بخش های مختلف بدن ارسال می کند. دستورات مغز به نخاع منتقل می شوند و از آنجا از طریق اعصاب محیطی به سایر قسمت های بدن منتقل می شوند. مغز و نخاع را با هم «سیستم عصبی مرکزی» می نامند. اعصاب موجود در سایر قسمتهای بدن «سیستم عصبی محیطی» نامیده می شوند. همانند سایر بافت ها در بدن، مغز نیز از سلولها تشکیل شده است که سلولهای عصبی نرون نام دارند. هر نرون یک بدنه و یک آکسون دارد. اکسون ها رشته های درازی هستند که مشابه سیم های الکتریکی اند و ارتباط میان سلولهای عصبی را میسر می سازند.
نرون ها از طریق تبادل سیگنال های لکتریکی با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند.
آکسون ها توسط ماده ای خاص ماده ای به نام میلین (Myelin) پوشانده شده اند میلین از سلولهای الیگوندروسیت تشکیل شده است. این سلولها چندین بار خود را در اطراف آکسون ها می تابند تا یک غلاف محافظتی میلین شکل گیرد. میلین هدایت جریان الکتریکی و تبادل اطلاعات بین نرون ها از طریق آکسون ها را بهبود بخشیده و تسریع می کند. همچنین در حفظ سلامت اعصاب اهمیت زیادی دارد.

بیماری MS

MS یک بیماری خود ایمنی است که در آن مکانیسم های طبیعی دفاعی بدن در صورت داشتن عوارض خود ایمنی فعال شده و به بافت ها و سلولهای بدن حمله می کند. این بدان معنا است که سیستم ایمنی بدن که همواره در برابر ویروس، باکتری و عفونت ها فعال شده و با آن ها مبارزه می کند، در بیماری خود ایمنی بافت های خودی را با عوامل خارجی اشتباه گرفته و به آنها حمله نموده و از بین می برد.
در بیماری MS ، دستگاه ایمنی به پوشش میلین سلولهای عصبی حمله نموده و آنها را از بین می برد که منجر به آسیب میلین شده و بخشی از آن و یا گاه همه آن از روی آکسون جدا شده و زخم هایی برروی آن باقی می ماند که بدان ها ضایعه، پلاک یا اسکلروز می گویند. آسیب وارد آمده به میلین منجر به کاهش سرعت انتقال پیام ها در طول اعصاب شود و گاهی نیز اختلال در انتقال پیام ها رخ می دهد که در صورت انتقال پیام از یک رشته عصبی به دیگری به دلیل آسیب ایجاد شده به وقوع می پیوندد. علاوه بر این خود اعصاب هم تخریب می شوند.
نام مالتیپل اسکلروز یا تصلب چندگانه به پلاک های متعدد ایجاد شده خصوصاً در ماده سفید مغز و نخاع اشاره دارد که عموماً از میلین ساخته شده است. ماده سفید حاوی رگ های خونی است که اکسیزن و غذای سیستم عصبی را تأمین می کنند. التهاب در MS عموماً در میلین و در مادة سفید رخ می دهد و امکان آغاز و دمیلینه شدن (demyelination) ایجاد می شود. در این حالت سلولهای لنفوسیت TوB ( که در ایمنی بدن نقش مهمی بازی می کنند) با عبور از سد خونی – مغزی به مغز دسترسی پیدا می کند و به میلین مشابه عاملی مهاجم حمله می کنند. این پدیده منجر به التهاب بیشتر شده و سایر سلولها و فاکتورهای ایمنی مانند سیتوکین ها و آنتی بادی ها را نیز تحریک می کند. نشت بیشتر درسد خونی مغزی منجر به اثرات مخرب بیشتری مانند تورم، فعال شدن ماکروفاژها و فعالیت بیشتر سیتوکین ها و پروتئین های مخرب می شود.
در مراحل ابتدایی بیماری، فرآیندی ترمیمی به نام میلینه شدن مجدد ( remyelination) رخ می دهد تا آسیب وارد شده به میلین را با ترمیم و بازسازی آن جبران کند. به همین دلیل است که بیشتر افراد پس از حمله MS یا عود بیماری یک دورة بهبود علائم را سپری می کنند. با این حال میلین دوباره دچار التهاب شده و سلولهای الیگودندروسیت توانایی ساخت مجدد غلاف میلینی سلولها به طور کامل را ندارند. حمله های مکرر منجر به کاهش بازده میلینه شدن مجدد شده و تأثیر آن را کاهش می دهد و در نتیجه در اطراف آکسون آسیب دیده، پلاکی سخت ایجاد می شود.

علت بیماری MS چیست ؟

علت بروز MS هنوز شناخته شده نیست. تحقیقات انجام شده در سالهای اخیر عوامل مختلف ژنتیکی و محیطی را در بروز این بیماری مؤثر دانسته اند.

عوامل ژنتیکی:

MS مستقیماً به ارث نمی رسد و بر خلاف برخی عارضه ها تنها یک ژن به بروز آن نمی انجامد. در این بیماری آمیزه ای از ژن های مختلف که در همه افراد جامعه وجود دارند، احتمال ابتلا به MS را افزایش می دهد. بنابراین عواملی علاوه بر ژنتیک در بروز این بیماری نقش دارند. کولی های اروپایی، اسکیموها و بانتوهای آفریقایی به این بیماری مبتلا نمی شوند در حالیکه احتمال ابتلای سرخپوستان شمال و جنوب آمریکا، ژاپنی ها به این بیماری کم است و در حدود کمتر از 1% است. در خانواده هایی که اقوام درجه یک به این بیماری مبتلاست، احتمال ابتلا بالا می رود و حدود 1-3% است این در حالیست که در خانواده ای که هیچ کس مبتلا به MS نیست، احتمال 3% است در دو قلوهای همسان اگر یکی از آنها به MS مبتلا شود، احتمال ابتلای دیگری 30% است ولی این احتمال در دوقلوهای غیر همسان حدود 4% است اگر پدری MS داشته باشد، احتمال ابتلای فرزندان به MS 1% و اگر فقط مادر مبتلا باشد، 2% است.

عوامل محیطی :

موقعیت جغرافیایی :

 

MS در مناطق دور از استوا شایعتر است. در کشورهایی همچون مالزی و اکوادور MS تقریباً ناشناخته است و لی در انگلستان، آمریکای شمالی، کانادا و اسکاندیناوی به نسبت شایعتر است.

ویتامین D:

 

نتایج برخی تحقیقات حاکی از آن است که کمبود ویتامین D می تواند از عوامل بروز MS باشد و تأمین ویتامین D از طریق قرارگیری در معرض نور مستقیم خورشید و یا مکمل های غذایی می تواند سبب کاهش عوارض بیماری شود. تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.

علائم MS

MS غیر قابل پیش بینی است و در افراد مختلف بسته به میزان آسیب وارد شده، نوع آسیب و محل، آن علائم و نشانه های بیماری متفاوت است که هیچکدام از علائم اختصاصی MS نیستند و به همین دلیل است که احتمال تشخیص آن نسبت به سایر بیماریها کاهش می یابد. بیماران در زمانهای مختلف، علائم متفاوتی را تجربه می کنند و احتمال بروز همه علائم در یک بیمار بسیار کم است و الگوی خاصی در بروز علائم وجود ندارد. اما بهبودی کامل یا نسبی از علائم در تقریباً 70% از بیماران در مراحل اولیه بیماری ایجاد می شود.

اولین نشانه های MS شامل این موارد است

–    بی حسی و مور مور شدن در اعضای بدن خصوصاً دستها و پاها
–    ضعف، گیجی، خستگی و بی رمقی بدون دلیل که شایعترین و ناتوان کننده ترین عارضه MS است که فقدان انرژی فیزیکی یا ذهنی فرد را از ادامه فعالیت های روزمره باز میدارد.
–    اختلال بینایی : تاری دید یا دو بینی از دست رفتن موقت بینایی در یک یا هر دو چشم – این علائم معمولاً همراه با درد چشم ها نیز می باشد. گاهی اوقات اختلال رنگ ایجاد می شود بدین صورت که رنگ ها قرمز تا نارنجی یا قرمز تا توسی دیده می شوند.
–    درد که گاه ملایم و گاه شدید است

در طی دورة بهبود ممکن است ضعف، بی حسی و مشکلات بینایی از بین برود اما عملکرد دست و پا همچنان مختل بماند. با عود بیماری، علائم آن نیز بروز کرده و ممکن اسست وخیم تر شوند که شامل این موارد می باشد:
–  خشک شدگی و اسپاسم عضلانی : عضلات به صورت جفت در بدن قرار دارند که در جهتهای مخالف هم عمل می کنند یعنی وقتی یک عضله منقبض می شود، عضله جفت آن منبسط شده و کشیده می شود و بدین ترتیب انجام حرکتهای مختلف میسر می شود. در حالت اسپاسم یا گرفتگی عضلات، هر دو عضله همزمان منقبض می شوند که این انقباضات غیر ارادی، علاوه بر این که موجب اختلال در حرکت می شوند، می توانند دردناک و ناتوان کننده باشند.
–  اختلالات گفتاری : سخن گفتن بریده بریده، عدم توانایی ساخت جملات، کند شدن و یا دگرگونی در لحن و گفتار یا زیر و بم شدن صدا
– دفع غیر ارادی : ناتوانی در کنترل دفع مثانه و روده
– اختلالات شناختی : اشکال در به یادآوری، حافظه، تمرکز، کاهش توان درک مطالب
– اختلالات جنسی : نبود یا کاهش میل جنسی، مشکلات نعوضی
– اختلالات روانی : اضطراب، افسردگی، تغییرات خلقی، عصبانیت، ناامید بودن و تنها شدن و با کسی ارتباط نداشتن، عدم جرأت و شجاعت، ناتوان شدن، خود را متهم دانستن
– مشکلات حرکتی : اختلالات تعادلی و سرگیجه، دشواری در راه رفتن، اختلال در هماهنگی حرکت اعضا، فلج شدن اعضا

تشخیص MS

به خاطر تنوع زیاد در علائم، بیماری MS ممکن است ماهها تا سالها بعد از ابتلا تشخیص داده نشود. پزشکان، خصوصاً عصب شناسان، سوابق دقیق را از بیمار گرفته و آزمایشات کامل فیزیکی و عصب شناختی را انجام می دهند بایستی توجه داشت که به دلیل مشترک بودن برخی عوارض بیماری MS با سایر بیماریها، پزشکان برای رد احتمال سایر بیماریها از آزمون هایی نظیر آزمایش خون و آزمایش گوش داخلی برای بررسی وضعیت تعادلی بهره می گیرند.
در گذشته ابتلا به MS تنها هنگامی تأیید می شد که نشانه های MS دست کم دوبار رخ داده و هر کدام بخش های مختلفی از دستگاه عصبی مرکزی را درگیر کرده باشند. اما هم اکنون MS در بیمار تنها پس از یک مورد رخداد نشانه های عصبی و به شرط وجود شواهد در اسکن MRI مبنی بر تأیید تولید پلاک ها (ضایعات) در مغز و نخاع تأیید می شود.

متداول ترین آزمون ها :

1- معاینه عصب شناختی و تاریخچه بیماری فرد

بررسی نشانه ها و اختلالات پیشین بیمار که ممکن است منجر به بروز علائم کنونی در بیماری شده باشد، اولین اقدام است. سپس حرکات مفاصل و ماهیچه ها، حرکات غیر ارادی (واکنشی) و حواس بینایی بیمار بررسی می شود که شامل تغییر در بینایی، حرکت چشم ها، هماهنگی دستها و پاها، تعادل، حواس، سخن گفتن یا حرکات بازتابی و نیز هرگونه نشان ضعف می باشد. تا اینجا امکان تأیید احتمال MS وجود دارد اما تشخیص قطعی آن با انجام آزمایشات بیشتر صورت می گیرد.

2-  تصویر برداری به کمک تشدید مغناطیسی (MRI)

این تصویربرداری با تزریق دورن وریدی گادولینیوم (Gd 64)  انجام می شود. در عکسبرداری MRI، تصویری با جزئیات کامل از مغز و نخاع تهیه می شود و محل دقیق اندازه و در برخی موارد مدت زمان ضایعات مغزی تعیین می شود و در بیش از 95% افراد مبتلا، پلاک های ایجاد شده تشخیص داده می شوند. این آزمایش بدون درد است.

3-  آزمایش الکتروفیزیولوژیک (Evoked Potential)

در این آزمایش حرکت پیام های عصبی (پتانسیل برانگیزشی) را در طول اعصاب برای تشخیص نرمال بودن یا کند بودن آنها بررسی می کنند. آزمایش بدین صورت انجام می شود که الکترودهای کوچکی بر روی سر قرار داده می شوند و سپس امواج مغزی و پاسخ مغز در برابر پیام های دیداری یا شنیداری اندازه گیری و بررسی می شوند، چنانچه سیر پیام ها کند بوده و پاسخ ها به کندی منتقل شوند، آسیب میلینی رخ داده است و احتمال ابتلا به MS افزایش می یابد. این آزمایش نیز بدون درد است.

4-  آزمایش مایع مغزی – نخاعی (لومبار پانکچر – Lumbar puncture)

مایع نخاعی – مغزی مایعی شفاف و بدون رنگ است که در اطراف مغز و نخاع از طریق سیستم بطنی به گردش در می آید.
این روش به کمک بی حسی موضعی انجام می شود و مایع مغزی – نخاعی توسط سرنگی از ناحیه پایین کمر برداشته می شود برای وجود هرگونه ناهنجاری آزمایش می شود. مایع مغزی – نخاعی در بیماران MS اغلب داراری نوعی آنتی بادی (پروتئین) غیر عادی است که نشاندهندة آن است که سیستم ایمنی بدن در سیستم عصبی مرکزی درگیر بوده است که در نتیجه آزمایش به صورت باندهای اولیگوکلونال دیده می شوند. این آزمون در گذشته بسیار انجام می شد اما اکنون فقط در صورتی که تشخیص MS توسط سایر روشهای قبلی تأیید نشده باشد مورد استفاده قرار می گیرد. این روش سر درد را در بیماران پس از نمونه برداری ایجاد می کند.

انواع MS

MS انواع مختلفی دارد که هر کدام ویژگی‌ها خود را دارند و به طور کلی می‌توان MS را در 4 گروه دسته بندی نمود اما صرف‌نظر از نوع آن برخی از بیماران در سراسر زندگی تنها دچار گونه‌ای خفیف از بیماری می‌شوند و در تعدادی از آن‌ها اثرات بیماری به سرعت ظهور کرده و به سرعت نیز پیشرفت می‌کنند. اما عموماً حالتی میان این دو حد نهایت مشاهده می‌شود. در تمام انواع MS دو فاز وجود دارد که با نام‌های عود یا حمله و تسکین یا فروکش بیمار شناخته می‌شوند. همیشه مشخص نیست که بیمار مبتلا به چه نوعی از MS است و امکان تبدیل انواع MS به یکدیگر وجود دارد. عود بیماری با بروز نشانه‌های جدید یا بازگشت نشانه‌های قدیمی برای مدت زمان 24 ساعت بیشتر در غیاب تغییر دمای داخلی بدن یا عفونت شناخته می‌شود. عود بیماری زمانی روی می‌دهد که سلول‌های التهابی و ایمنی به میلین رشته‌های عصبی حمله کرده و در کارکرد معمول عصب اختلال ایجاد می‌کند. معمولاً علائم عود بیماری پس از گذشت چند روز مشخص می‌شوند و می‌تواند روزها، هفته‌ها (شایع‌ترین حالت) یا ماه‌ها با علائم خفیف یا شدید به طول بیان جامد.
حالت تسکین، بهبودی یا فروکش بیماری زمانی است که التهاب در سلول‌های عصبی کاهش یافته و حمله به این سلول‌ها و در نتیجه دمیلینه شدن نیز کاهش می‌یابد و بسته به میزان کاهش شدت التهاب و دمیلینه شدن و نرخ میلینه شدن مجدد فروکش بیماری می‌تواند جزئی یا کلی باشد.

1-  MS عود کننده – فروکش کننده (RRMS)(Relapsing-Remitting MS)

بین 65 تا 85 درصد از افراد درابتدا به این نوع از MS مبتلا می‌شوند که متداول‌ترین نوع آن است. در این نوع MS فرد دچار یکسری حملات شده که متعاقب آن حالت تسکین یا بهبودی ایجاد می‌شود و علائم به طور کلی یا جزئی از بین می‌روند، تا اینکه حمله دیگری اتفاق می‌افتد(برگشت). بین برگشت حملات ممکن است چند هفته تا چند سال فاصله بیفتد.
در مراحل نخست RRMS، نشانه‌های بیماری در طول دوران بهبودی به کلی ناپدید می شود ولی پس از چند بار عود بیماری، امکان دارد که بخشی از آسیب میلینی و رشته‌های عصبی بر جای بماند که منجر به بهبود نسبی می‌شود. احتمال ابتلای زنان به این نوع از MS در زنان 2 برابر مردان است که در ایران تا 3 برابر نیز افزایش می‌یابد.

2-  MS پیش رونده و عود کننده (RRMS) (Progressive-Relapsing MS)

نوعی نادر از MS است که در کمتر از 5% بیماران رخ می‌دهد. در این صورت MS دائماً بر شدت بیماری افزوده می‌شود و تسکین یا حالت بهبود در بیماران وجود ندارد و عود یا حمله گاهی در بیمار مشاهده می‌شود.

3-  MS اولیه پیش رونده (PRMS) (Primary – Progressive MS)

این نوع از MS نسبتاً غیر معمول است که بین 10 تا 20% افراد را تحت تأثیر قرار می دهد در این نوع زوال تدریجی و پیوسته در توانایی فیزیکی فرد از همان آغاز بیماری و نه بعد از حملات مشاهده می شود و وضعیت بیماری پیوسته وخیم تر می شود. این نوع معمولاً در افراد سالخورده تر که چهل سال یا بیشتر دارند، تشخیص داده می‌شود. برخلاف MS عودکننده – فروکش کننده، مردان و زنان به یک اندازه در معرض ابتلا به این نوع از MS  هستند.

4-  MS ثانویه پیش رونده (SPMS) (Secondary – Progressive MS)

آن دسته از افراد که بیماری‌شان با MS-RR شروع می‌شود ممکن است بعداً وارد مرحله‌ای شوند که حملات به ندرت اتفاق می‌افتد اما ناتوانی بیشتری برای فرد ایجاد می‌شود که MS نوع ثانویه پیش رونده یا SPMS نامیده می‌شود.
در این نوع از MS عوارض ایجاد شده پس از عود بیماری کاملاً برطرف نمی‌شود و میزان ناتوانی همواره افزایش می‌یابد. برای تشخیص پیشرفت بیماری از نوع عود کننده – فروکش کننده به این نوع از MS بیمار باید حداقل به مدت 6 ماه دچار وخامت پیوسته بیماری گردد. به طور متوسط 50% بیماران مبتلا به RRMS طی ده سال پس از تشخیص بیماری به SPMS پیشرفت می‌کنند.
چهار نوع ارائه شده، صورت‌های اصلی بیماری MS هستند. اما انواعی از MS نیز هستند که خفیف هستند و پس از سال‌ها تشخیص داده می‌شوند و با عنوان MS خوش خیم (Benign MS) شناخته می‌شوند. در این نوع از MS، بهبودی کامل یا جزئی بعد از عود بیماری و بروز عوارض مشاهده می‌شود و به همین دلیل این بیماری را پس از چندین سال ابتلا می‌توان تشخیص داد. شرط لازم تشخیص MS خوش خیم آن است که در طول 10 تا 20 سال بیماری پیشرفت نکرده و کار افتادگی در فرد ایجاد نشود. بایستی توجه داشت که خوش خیم بودن این نوع از MS بر آن معنا نیست که عوارضی برای بیمار ایجاد نمی‌شود بلکه پس از سال‌ها ممکن است دوره عود در بیماری رخ دهد و بیماری دارای روندی آهسته‌تر و عودهای کمتر است. نوع بدخیم MS نیز وجود دارد که بسیار سریع پیشرفت می‌کند و گاهی کشنده است که به ندرت رخ می‌دهد.

عوامل مؤثر بر عود بیماری

عود MS عموماً غیر قابل یش بینی است و می‌تواند بودن هیچ اخطار و علائم خاصی رخ دهد. برخی از فاکتورهایی که در عود بیماری مؤثرند عبارتند از :

1- فصل‌ها : عود بیماری در فصل بهار و تابستان بیشتر از پاییز و زمستان رخ می‌دهد.
2- عفونت‌ها : مانند سرماخوردگی و آنفولانزا ریسک عود بیماری را افزایش می‌دهند.
3- استرس‌های عاطفی و فیزیکی
4- هر نوع بیماری شدید
5-  حرارت (گرما) – گرما در برخی افراد سبب عود بیماری می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود که بیماران از دوش گرفتن با آب داغ، سونا و بپری کردن ساعات طولانی در فضای آزاد در روزهای گرم پرهیز کنند.

درمان MS

تاکنون روشی برای درمان MS کشف نشده است. با این حال روش‌های درمانی مختلفی به کنترل بیماری کمک می‌کنند. روش درمان برای هر بیمار متفاوت است و به عوامل مختلفی مانند شرایط بیمار، نوع بیماری، میزان ناتوانی ایجاد شده در بیمار و شدت پیشرفت آن بستگی دارد.
در درمان MS معمولاً این اهداف دنبال می‌شود:
•   تلاش برای کند کردن پیشرفت بیماری
•   کاهش تعداد حملات یا تعداد ضایعات
•   تقویت سرعت ریکاوری از حملات
•   تسکین مشکلات ناشی از فقدان عملکرد مؤثر اندام‌های بدن

یکی از روش‌ها، درمان دارویی است. داروهای مختلفی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای تجویز در MS تأیید شده‌اند که از نظر کاربرد به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از داروهای درمان حملات، کنترل عوارض بیماری و کند کننده پیشرفت بیماری که در ادامه به بررسی هر گروه می‌پردازیم :

1- داروهایی که برای کند شدن روند پیشرفت بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند :

الف) اینترفرون ها : مواد پروتئینی هستند که به طور طبیعی در بدن برای مقابله با بعضی عفونت‌ها تولید می‌شوند.
•  بتاسرون (اینترفرون بتا b1 – Betaseron) : با تزریق زیر پوستی (یک در روز در میان) مصرف می‌شود.
•  آوونکس (اینتروفرون بتا a1 – Avonex) با تزریق عضلانی (یک بار در هفته) مصرف می شود.
•  ربیف (اینترفرون بتا a1 زیر پوستی –Rebif) دارای شباهت زیادی با داروی آوونکس است اما در بعضی از بیماران بهتر کار می کند به صورت زیر پوستی (یک روز در میان) تزریق می‌شود.
اینترفرون ها باعث کاهش تعداد و شدت حملات MS در حدود ⅔ بیماران می‌گردند. همچنین این داروها باعث کاهش تعداد مناطق جدید از بین رفتن میلین (پلاک) می‌شوند. مهم‌ترین عوارض جانبی این دسته از داروها یک سندرم آنفولانزا شکل است که شامل تب، خستگی، ضعف، احساس سرما و درد عضلانی است. با مداومت در درمان، میزان بروز این سندرم نیز کمتر می‌شود. در برخی از بیماران علائمی نظیر افسردگی و اسپاسم عضلانی نیز مشاهده شده است. در برخی از افراد مصرف داروی ربیف عوارضی مانند التهاب، اختلال در عملکرد کبد و کاهش تعداد گلبول‌های سفید دیده شده است که در صورت مصرف این دارو، کنترل مکرر فاکتورهای خونی و آزمایشات کبدی توصیه می‌شود.
ب ) گلاتامیراستات (Copaxone) : این دارو برای کاهش تعداد و شدت حملات در MS از نوع عود کننده- فروکش مورد استفاده قرار می‌گیرد و نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که سرعت بروز حملات را تا ⅓ کاهش می‌دهد. این دارو دارای عوارض جانبی کمی است و برای کسانی که دارای عدم تحمل اینترفرون ها هستند، داروی مناسبی است.
ج) نووانترون (Novantron) : داروی ضد سرطانی است که توسط FDA برای درمان MS نیز تأیید شده است. این دارو هر 3 ماه یک بار به صورت درون وریدی تزریق شده و با تضعیف سیستم ایمنی بدن سیر پیشرفت بیماری را کند می‌کند. عوارض جانبی آن حالت تهوع و ریزش مو می‌باشد و مصرف طولانی مدت آن می‌تواند به قلب آسیب بزند.

2-  درمان دارویی حملات MS

داروهای کورتیکواستروئیدی (کورتون دار) مانند پرونیزون و دگزامتازون با تزریق درون وریدی و یا خوراکی برای کاهش شدت و طول مدت حملات MS مصرف می‌شوند. عوارض جانبی این داروها شامل زخم معده، تغییر خلق، خستگی، اضافه وزن بوده و در طولانی مدت سبب اختلال در سیستم ایمنی بدن شده و احتمال ابتلا به عفونت‌ها و حادتر شدن دیابت را افزایش می‌دهند.

3- داروهایی که برای کنترل علائم بیماری به کار می‌روند

در این حیطه، بسته به نوع بیماری، میزان پیشرفت آن، بافتهای آسیب دیده و عوارض ایجاد شده در اثر حملات، گستره وسیعی از داروها مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان نمونه برای مقابله با اسپاسم عضلانی، از باکلوفن و یا دیازپام برای شل کردن عضلات استفاده می‌شود. از داروی ریتالین که محرک سیستم اعصاب مرکزی است در بیمارانی که دارای خستگی شدید هستند استفاده می‌شود.

علاوه بر دارو درمانی، روش‌های مکمل نیز در بیماری MS جهت کمک به درمان و بیمار وجود دارند که شامل موارد زیر می‌باشند :

1-فیزیوتراپی تحت نظر فرد متخصص جهت تقویت عضلاتی که هنوز درگیر بیماری نشده‌اند جهت کاهش آسیب‌های بعدی و بازگشت توانایی و قدرت عضلات
2-مشاوره‌های روا نشناسی جهت پیشگیری و درمان اختلالاتی نظیر افسردگی، اضطراب، کاهش اعتماد به نفس. این درمان مکمل در پیشگیری از عود بیماری نیز تا حدد زیادی مؤثر است زیرا فشارهای عصبی و استرس‌ها در عود بیماری اثر گذارند.
3-کار درمانی : آموزش بیمار توسط افراد متخصص و با تجربه تا بتواند علیرغم مشکلات موجود، کارهای روزمره خود را انجام دهد و به زندگی خود در سطحی بالا ادامه دهد. همچنین شرکت در سمینارها و انجمن‌ها مختص این گروه از بیماران می‌تواند آن‌ها را با تجارب سایر مبتلایان آشنا نموده و در طی مسیر بیماری به آن‌ها کمک می‌کند.

علاوه بر روش‌های درمانی ذکر شده، مواردی نیز وجود دارند که بیمار با رعایت آن‌ها می‌تواند به کاهش سرعت پیشرفت بیماری و یا عوارض جانبی کمک کند. به بیان دیگر این موارد با تغییر در سبک زندگی همراهند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود :

1-  فرد مبتلا به MS نباید دچار استرس، اضطراب، فشارهای روحی و جسمی شود. بنابراین حفظ آرامش روحی و روانی امری ضروری است.
2-  وزن در حد ایده آل نگه داشته شود
3-  پیاده روی یا نرمش سبک روزانه یا شنا در آب به صورت ملایم بسیار مؤثر است و به تقویت عضلات و حفظ عملکرد آن‌ها کمک شایان می‌کند اما بایستی خاطر نشان ساخت که هر گونه کار یا فعالیتی که منجر به افزایش شدید دمای بدن شود، مضر است زیرا هدایت عصبی را دچار اختلال می‌کند.
4- از حمام آب داغ و سونا پرهیز شود.
5- نوشیدن آب کافی (2-3 لیتر در روز)
6- داشتن خواب آرام و کافی
7-  پیروی از برنامه غذایی مناسب و متعادل

 

رژیم غذایی بیماران مبتلا به MS

استفاده از یک رژیم غذایی مناسب و متعادل در بیماران مبتلا به MS از اهمیت بالایی برخوردار است. مطالعات نشان داده است که رژیم غذایی مناسب به ویژه اگر در مراحل ابتدایی بیماری شروع شود، باعث کند شدن سیر بیماری و کاهش میزان ناتوانی بیمار در دراز مدت می‌شود به علاوه اکثر بیماران MS طی بیماری دچار کاهش یا افزایش وزن غیر طبیعی می‌شوند که هر دوی این حالات بر وضعیت بیمار اثر منفی دارد.
یکی از راه‌های حفظ وزن در حد ایده آل تغذیه صحیح است. از سوی دیگر با تغذیه سالم می‌توان عوارض داروهای مصرفی متعددی را که بیماران ناگریز از مصرف آن هستند، به حداقل رساند بنابراین ارائه برنامه غذایی سالم و متعادل برای این بیماران ضروری به نظر می‌رسد. میزان مصرف مواد هر گروه از هرم غذایی در بیماران مانند سایر افراد است که بسته به جثه و میزان فعالیت تغییر می‌کند. اما بایستی نسبت مصرف مواد هر یک از گروه‌ها را با توجه به هرم غذایی در حد مناسب و متعادل نگه داشت. در هر گروه غذایی نکاتی که مربوط به تغذیه بیماران مبتلا به MS است ارائه می‌شود.

گروه نان و غلات

1-بهتر است از غلات کامل و سبوس دار مانند نان سنگگ یا نان جو استفاده شود زیرا فیبر موجود در این مواد غذایی عملکرد روده را بهبود بخشیده و مانع از یبوست می شود و به دفع کمک می کند. همچنین به کنترل وزن کمک نموده و حاوی ویتامین های گروه B است. و از آنجا که گاهی دریافت مکمل ویتامین های گروه B می تواند به فروکش کردن علائم بیماری کمک کند، مصرف این ویتامین اکیداً توصیه می‌شود.
2-گاهی اوقات بعضی از بیماران به پروتئین موجود در گندم و جو حساسیت نشان می دهند که بهتر است از سایر غلات مانند برنج و ذرت استفاده شود. عموماً حساسیت به شکل عوارض گوارشی بروز می‌کند اما ممکن است عوارض دیگری را نیز به همراه داشته باشد که برای مبتلایان به MS مضر باشد زیرا حساسیت شدید با فعال شدن سیستم ایمنی بدن همراه بوده و احتمال عود بیماری را افزایش می‌دهد.

گروه سبزیجات و میوه‌ها

1-  سبزیجات و میوه تازه به جای نوع پخته یا کنسرو شده آن استفاده شود تا آنتی اکسیدان و ویتامین‌های آن (خصوصاً ویتامین C که نوعی آنتی اکسیدان بوده و در اثر حرارت از بین می‌رود) باعث کند شدن مسیر بیماری شود. اما اگر به دلیل مشکلات گوارشی نا گریز از مصرف سبزیجات پخته هستید، آن‌ها را با آب کم و در ظروف در بسته تهیه نمایید.
2-  استفاده از سبزیجات با برگ سبز تیره اکیداً توصیه می‌شود.
3- از انواع مختلف سبزیجات و میوه‌ها وبا حفظ تنوع مصرف نمایید تا املاح و ویتامین‌های مختلف مورد نیاز بدن تأمین شود.
4- مصرف انواع سبزیجات و میوه‌ها حاوی فیبر به کاهش یبوست و کنترل آن کمک می کند.
5-  در زمان استفاده از کور تن‌ها، کمپوت میوه‌ها و سبزیجات به علت داشتن قند زیاد و مواد نگه‌دارنده حاوی سدیم توصیه نمی‌شود.

گروه لبنیات

1- لبنیات منبع خوب پروتئین، کلسیم و برخی مواد معدنی هستند. بیماران مبتلا به MS به دلیل کم تحرکی و مصرف کور تن در معرض پوکی استخوان هستند. مصرف حداقل 3 واحد از این گروه به آن‌ها توصیه می‌شود.
2-  چربی موجود در لبنیات از نوع چربی‌های حیوانی و اشباع شده است که برای مبتلایان به MS مناسب نیست بنابراین توصیه می‌شود که حتماً از لبنیات کم چرب استفاده شود.

گروه گوشت‌ها، تخم مرغ، مغزها

1- برخی تحقیقات نشان داده‌اند که چربی گوشت قرمز سبب تشدید حملات می‌شود. بنابراین بایستی مصرف گوشت چرب محدود شود.
2- پوست مرغ نیز به دلیل چربی بالا بایستی از آن جدا شده و سپس مرغ طبخ شود.
3- پژوهش‌ها حاکی از آن است که چربی موجود در ماهی‌ها که حاوی اسیدهای چرب ضروری بدن است سبب کند شدن مسیر بیماری می‌شود. بنابراین حداقل هفته‌ای 2 بار و هر بار 90-60 گرم ماهی به ویژه ماهی ساردین، سالمون و ماهی تن که ترجیحاً غیر پرورشی باشند، به صورت آب‌پز یا بخارپز توصیه می‌شود. اسیدهای چرب امگا 3 موجود در روغن ماهی، برخی از مغرها مانند گردو و برخی از سبزیجات سبب بهبود علائم بیماری می‌شوند. همچنین روغن ماهی به علت دارا بودن ویتامین D سبب تخفیف شدت بیماری و جلوگیری از پوکی استخوان می‌شود.
4- مصرف انواع مغزها (مانند گردو، فندق، بادام درختی و پسته) و دانه‌های روغنی (مانند کنجد، کتان و…..) به صورت تازه جهت دریافت اسیدهای چرب ضروری بسیار مفید است.
5- سویا و سایر انواع حبوبات از منابع خوب پروتئین هستند و به علت محتوای چربی کم، املاح معدنی، فیبر و اسیدهای آمینه ضروری بدن برای بیماران مبتلا به MS پیشنهاد می‌شوند.
گروه چربی‌ها، شیرینی جایت و قندها
1-  پژوهش‌ها نشان می‌دهند که چربی‌های جامد به ویژه حیوانی باعث تشدید بیماری می‌شوند. بنابراین از چربی گوشت و مرغ، کره، خامه، دنبه و …. کمتر استفاده نمایید.
2-  تحقیقات نشان می‌دهند که رژیم غذایی کم چربی (کمتر از 30 گرم در روز) باعث کند شدن سیر بیماری می‌شوند. بنابراین مصرف لبنیات و گوشت‌های کم چربی و چربی‌های مایع توصیه شده و از مصرف امعاء و احشاء مانند مغز، دل و قلوه و همچنین دسرهای چرب خودداری شود.
3-  دریافت چربی برای تأمین اسیدهای چرب ضروری و جذب ویتامین‌های محلول در چربی ضروری است به همین دلیل باید چربی‌ها را در رژیم غذایی قرار دارد. توصیه‌امی شود که از چربی‌های مایع مانند روغن زیتون، روغن سویا، کانولا، آفتاب گردان و ….. استفاده شود و به جای سرخ کردن غذا آن‌ها را بخارپز نموده و در انتها اندکی روغن مایع اضافه شود.
4-  بهتر است مصرف غذاهای بسیار شیرین، کیک‌ها و شیرینی‌های تر، بیسکویت‌ها، آب نبات و شکلات محدود شود.
همچنین بایستی خاطر نشان ساخت که گاهی وجود حساسیت‌های غذایی در تشدید علائم بیماری مؤثر است بنابراین تا حد امکان بایستی حساسیت‌های غذایی شناسایی شده (که عموماً با کمک یک رژیم حذفی انجام می‌شود) و از آن‌ها پرهیز نمود.
شکلات، قهوه، نوشابه، بادام زمینی، تخم مرغ، شیر، گوجه فرنگی، مخمر، نان گندم، مواد غذایی حاوی انواع افزودنی‌ها و رنگ‌های شیمیایی و … اغلب در افراد مستعد، حساسیت زا هستند و بهتر است مصرف آن‌ها با احتیاط صورت گیرد.

چگونه آب یونیزه قلیایی به بیماران MS کمک می‌کند؟

* شواهد علمی موجود نشان می‌دهد که رادیکال‌های آزاد که در ایجاد بسیاری از بیماری‌ها مؤثر هستد، در بروز این بیماری نیز بی تأثیر نیستند. رادیکال‌های آزاد، عوامل فعالی هستند که به دلیل الکترون جفت نشده، میل به واکنش زیادی دارند و بسیار برای بدن مضرند. مصرف آنتی اکسیدان ها سبب حذف و پاک کردن رادیکال‌های آزاد از بدن شده و بسیار توسط پزشکان توصیه می‌شود.
بنا بر دلایل ذکر شده شاید دریافت آنتی اکسیدان ها در کنترل علائم MS مؤثر باشد. آب یونیزه قلیایی به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی قوی می‌تواند با خنثی نمودن رادیکال‌های آزاد موجود در بدن، به این بیماران کمک شایانی بنماید.

* از جمله عواملی که منجر به عود بیماری و افزایش احتمال بروز حملات می‌شود، بروز عفونت‌ها و بیماری‌ها در بدن است. ابتلا به این بیماری‌ها با فعال کردن سیستم ایمنی بدن، تخریب در سلول‌های عصبی و در نتیجه دمیلینه شدن را افزایش می‌دهد که در نتیجه بیماری عود نموده و آسیب بافت عصبی افزایش می‌یابد. آب یونیزه قلیایی با خاصیت آنتی اکسیدانی، با عوامل بیماری زا و رادیکال‌های آزاد مبارزه نموده و آن‌ها را از بین می‌برد. همچنین قدرت جذب بالای آن به نفوذ مؤثرتر آن در بافت‌های بدن جهت پاک‌سازی سلول‌ها و حذف مواد زائد کمک می‌نماید.

*  بر اساس پژوهشی که در سال 2009 در دانشگاه هاروارد انجام شد در زنانی که در سن 18 سالگی چاق بوده‌اند، خطر ابتلا به MS دو برابر بیشتر است. همچنین چاقی و اضافه وزن عوارض ناشی از حملات را تشدید می‌کنند زیرا به دلیل کاهش تحرک و کارایی عضلات، اضافه وزن فشار زیادی را بر مفاصل و استخوان‌ها وارد می‌نماید. بنابراین توصیه می‌شود که بیماران مبتلا به MS همواره وزن خود را در حد مطلوب نگه دارند. آب یونیزه قلیایی با خواص ویژه خود به کاهش وزن کمک نموده و با ترکیب مناسب آن با ورزش و رژیم غذایی می‌توان سریع‌تر به وزن دلخواه رسید.

* افراد مبتلا به MS به علت کم تحرکی و استفاده از کور تن مستعد پوکی استخوان هستند. آب یونیزه قلیایی به علت یون کلسیم افزوده شده به آن می‌تواند کلسیم مورد نیاز بدن را تأمین نموده و بدین وسیله مانع از حذف کلسیم از بافت استخوان جهت تأمین کلسیم شود و در نتیجه از پوکی استخوان جلوگیری نماید.

*اسپاسم عضلانی و منقبض شدن ماهیچه‌ها در بیماری MS، تحرک و گاهی انجام فعالیت‌های روزانه را برای افراد مبتلا بسیار دشوار و دردناک می‌سازد. آب یونیزه قلیایی با قدرت جذب بالا و pH قلیایی، اسید لاکتیک موجود در عضلات که به انقباض آن‌ها می انجامد را خنثی نموده و همچنین با تسریع جریان خون باعث بهبود علائم اسپاسم شده و درد بیماران را تا حدی کاهش می دهد.

* نوشیدن آب یونیزه قلیایی به میزان کافی در طی روز برای پیشگیری از یبوست و کاهش خطر عفونت های مثانه در بیماران مبتلا به MS توصیه می شود و نوشیدن 2-3 لیتر آب یونیزه در روز سفارش شده است. آب یونیزه قلیایی به دلیل سبک بودن امکان نوشیدن این مقدار آب در روز را برای بیمار فراهم می کند. همچنین اثرات آب یونیزه قلیایی در بهبود و درمان یبوست مشاهده شده است.